Saatler Geri Alınıyor

Editör

Gün ışığından daha fazla yararlanmak amacıyla yapılan uygulamaya ilişkin Bakanlar Kurulu kararı, 7 Mart tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştı.

Buna göre yaz saati, bir başka deyişle ileri saat uygulaması, 25 Mart Pazar günü saat 03.00'de saatlerin bir saat ileri alınmasıyla başlarken, 1 Kasım seçimlerinin araya girmesi ile uygulama bu gece saat 04.00'de saatlerin 1 saat geri alınmasıyla sona erecek.

Saatler Son Kez Mi Geri Alınacak?

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, saatlerin ileri-geri alındığı uygulamayı çeşitli yönleriyle değerlendirdiklerini belirterek, mevcut uygulamanın devamı yönünde karar aldıklarını söylemişti. Bakanlık olarak saatler geri alındığında enerjide daha fazla tasarruf sağlandığını ifade ettiklerini anımsatan Yıldız, bunu yaptıkları hesaplamalarla da ortaya koyduklarını belirtmişti.

Bunun için sürekli yaz saatinde olunmasının daha doğru olduğunu belirttiklerini ifade eden Bakan Yıldız, şöyle konuşmuştu:

"Bu konuyu Bakanlar Kurulu'na da sunduk. Fakat bu konunun gerek Avrupa Birliği süreci gerekse bir kısım ticari hususlar ve borsalarla ilgili daha senkron bir halde olması istendi.Bunun gibi diğer faydaların enerji tasarrufundan daha az olmadığı söylendi. Konunun sadece enerji tasarrufu boyutu yok, birçok argümana bakılarak buna karar veriliyor. Dolayısıyla saatlerin ileri-geri alındığı mevcut uygulamanın devamı yönünde karar alındı. Biz de Bakanlar Kurulu'nun bu şekliyle aldığı karar doğrultusunda mevcut uygulamaya devam edeceğiz."

Saatler neden geri alınıyor?

Türkiye'de yaz saati uygulaması ilkbaharda başlıyor ve sonbaharın ortasında bitiyor. Böylece 7 ay süresince ileri saat uygulaması yapılıyor. Yani saat için esas alınan 30 nolu meridyenken 45 nolu meridyen oluyor.

Kış mevsiminin başlamasına 1 ay kala ulusal saatlere esas meridyen, 45 nolu meridyen yerine 30 nolu meridyen olarak belirleniyor. Saatlerin geri alınması ise 5 ay sürüyor.

Saat değişiminden beklenen fayda ve tasarruf yaz saati uygulamasında gerçekleşiyor. Bütün bu değişimler, yaz saati uygulamasını kullanan başta AB ülkeleri olmak üzere diğer ülkelerle beraber yapılıyor.

Ne kadar avantaj sağlıyor?

İlkbaharda başlayıp sonbaharın ortasında biten 7 aylık uygulama ile birçok etkene bağlı olmakla birlikte yaklaşık 800 milyon-1 milyar kilovat saat arasında elektrik tasarrufu yapıldığı tahmin ediliyor. Bu tasarruf miktarı orta ölçekli bir hidroelektrik santralin yıllık üretimine karşılılık geliyor.

Politikacı sıcak, vatandaş soğuk

Ekvatora yakın ülkelerde yıl boyu gün ışığından faydalanılan bölüm ya hiç değişmiyor ya da çok az değişiyor. Ekvatora uzak ülkelerde ise gün ışığından faydalanılan zaman dilimi yıl boyu çok fazla değişiyor. Dolayısıyla Ekvatora uzak ülkeler yıl içerisinde yaz saati uygulaması yaparak gün ışığından daha fazla faydalanma yoluna gidiyor.

Türkiye, İspanya ile birlikte yaz saati uygulayan AB ülkeleri arasında ekvatora en yakın ülke konumunda bulunuyor. AB ülkelerinin tümünün yaz saati uygulaması yapması gerekiyor. AB’de bu konuda bir direktif bulunuyor.

Ancak uygulamanın verimliliği dünyada tartışılmaya devam ediyor. Politika yapıcılar uygulamanın enerji tasarrufu sağladığı için devamından yana tavır koyarken, vatandaşlar saat değişikliklerine sıcak bakmıyor. Uygulamanın verimliliği bilim dünyasında da tartışılıyor.

Enerji tasarrufu özellikle aydınlanma için harcanan enerjiden yapılıyor. Bu bağlamda ileri saat uygulaması ile sabah saatleri akşama kaydırılıyor. Isınma ise beklenen faydada ikinci sırada yer alıyor.

Türkiye'de ne zaman başladı?

Türkiye'de ise 1925 yılında 30 derece boylamının ulusal saate esas alınmasına karar verildi. 1978-1984 yılları arasında ise 45 nolu meridyen ulusal saat için esas alındı. 1984 yılında tekrar 30 nolu meridyen ulusal saat için esas alınmaya başlandı. Bu kararın gerekçesinde, 45 nolu meridyenin kullanılması ile sağlanan enerji tasarrufunun az olduğu fakat bankacılık ve benzeri işlemlerde Avrupa ülkeleri ile uyum sağlanması gerektiği ifade edildi. Buna karşın doğu ülkeleri ile benzer uyum sorunları daha da arttı. Türkiye'nin AB'ye uyum süreci uygulamanın devamındaki en önemli etken durumunda bulunuyor.

Saatler Neden İleri - Geri Alınır ?

Birinci Dünya Savaşı süresince birçok ülke saatlerini yılın belli aylarında yeniden ayarlamaya başladı. Bunun amacı günün aydınlık saatlerini, insanların uyanık oldukları zamana uydurmak, dolayısıyla evlerde ve sokaklarda yanan lambalar için gerekli enerjiden tasarruf sağlamaktı.

Bugün de aynı uygulamaya devam edilmekte, Nisan ayının ilk pazar gününde saatler bir saat ileri, Ekim ayının son pazar gününde ise bir saat geri alınmaktadır.

Diğer bir deyişle ilkbaharda size kaybettirilen bir saat, sonbaharda geri verilmektedir. ABD'de kış aylarında standart zaman, yazları ise gün ışığından tasarruf zamanı uygulaması kongre kararı olarak kabul edilmiş olmasına rağmen bazı eyaletler bu uygulamayı reddetmiştir. Bu eyaletlerde halen yaz-kış standart zaman uygulaması devam etmektedir.

Yaz günlerinde gün ışığı, yani aydınlık saatler çok daha uzun olmasına rağmen hala tasarruf için saatlerin niçin bir saat ileriye alındığı çoğunlukla anlaşılmaz. Bunun en kısa açıklaması 'gece zamanını da gündüze katmaktır' ama bizler zaten karanlık olan saat 24:00'de değil de 23:00'de yatmamızın ülkemize ne kazandıracağını genellikle anlayamayız. Saatleri ileri almanın kış mevsimi ile alakası yoktur.

Kış aylarında standart zaman uygulanır. Ancak yaz günlerinde çok uzun aydınlık geçen bir zaman süresi vardır. Amaç bu sürenin başlangıcını ileri kaydırarak, akşam olma süresini bir saat uzatmaktır. Yaz günleri hava çok erken aydınlanır.

Eğer çiftçi değilseniz saat 05:00'de uyanmanıza gerek yoktur. Ancak gün ışığından tasarrufa gerek duymayarak saatlerimizi ileri almasaydık, bakın ne olurdu? Dünyada güneşin 21 Haziranda 04 03'de doğduğu bir yer seçelim.

Siz burada yaşıyorsunuz ve saat sekizde işte olmak için saat altıyı çeyrek geçe yataktan kalkmak zorundasınız. Bu seçtiğimiz yerde güneş ufukla 6 derece açı yaptığında, standart saat ile saat 05:11 civarlarında etraf tamamen aydınlanır.

Bu durumda ileri alınmış saatler 06:15'I gösterir yani gerçekte siz işe bir saat erken gitmiş olursunuz ama ışığı yakmadan saate bakar, tıraş olup kahvaltı yapabilirsiniz.

Akşamları ise, her zaman 24:00'de yatmaya vücudunu alıştırmış bir insan, bir saat önce yatmak zorunda kalmış olur ama hava kararınca gece evde ve sokakta lambaların yanma süresi bir saat kısalmış olur.

Gün ışığından tasarrufun sanayinin kullandığı elektrikle alakası yoktur. Onlar gece de, gündüz de olsa zaten aynı elektrik enerjisini harcarlar.

Mustafa Hamdullah ERGİN

GEYVE HABER